طلاق توافقی یکی از انواع طلاق‌های رایج در نظام حقوقی ایران است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، مورد توجه بسیاری از زوج‌ها قرار گرفته است. در این نوع طلاق، زن و مرد با توافق و رضایت متقابل در مورد مسائل مختلف مرتبط با زندگی مشترک، تصمیم به جدایی می‌گیرند. این توافق می‌تواند شامل موضوعاتی مانند مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، جهیزیه و سایر حقوق و تکالیف مشترک باشد. در ادامه، به بررسی جزئیات، مراحل، مدارک لازم، مزایا و معایب این نوع طلاق می‌پردازیم.
1. تعریف طلاق توافقی
طلاق توافقی به نوعی از طلاق گفته می‌شود که در آن زوجین بدون نیاز به ارائه دلایل قانونی یا اثبات عسر و حرج، با یکدیگر بر سر جدایی توافق می‌کنند. این نوع طلاق بر اساس ماده 25 قانون حمایت خانواده و ماده 1133 قانون مدنی انجام می‌شود و در آن اراده و توافق دو طرف نقش اساسی دارد.
مورد مرتبط: بهترین وکیل طلاق
2. مراحل طلاق توافقی
- مشاوره اجباری در مرکز مشاوره خانواده: طبق قانون حمایت خانواده، زوجین باید قبل از مراجعه به دادگاه، در جلسات مشاوره اجباری شرکت کنند. این مشاوره به منظور ایجاد سازش بین زوجین و جلوگیری از طلاق انجام می‌شود. اگر مشاور تشخیص دهد که سازش ممکن نیست، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌شود.
- تنظیم دادخواست طلاق توافقی: پس از دریافت گواهی عدم امکان سازش، زوجین باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست طلاق را ثبت کنند. در این دادخواست، اطلاعات مربوط به توافقات زوجین درباره مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و سایر مسائل ذکر می‌شود.
- ارائه مدارک به دادگاه خانواده: پس از ثبت دادخواست، مدارک لازم از جمله شناسنامه، کارت ملی، سند ازدواج و گواهی عدم امکان سازش به دادگاه ارائه می‌شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و اطمینان از صحت توافقات، جلسه رسیدگی تعیین می‌کند.
- جلسه رسیدگی در دادگاه: در جلسه دادگاه، قاضی از زوجین در مورد تصمیم آن‌ها برای طلاق و توافقات آن‌ها سؤال می‌کند. اگر قاضی به این نتیجه برسد که توافقات صحیح و قانونی است، حکم طلاق را صادر می‌کند.
- ثبت طلاق در دفترخانه: پس از صدور حکم طلاق، زوجین باید به یکی از دفاتر رسمی طلاق مراجعه کنند و طلاق خود را ثبت کنند. در این مرحله، گواهی طلاق صادر و به زوجین تحویل داده می‌شود.
3. مدارک لازم برای طلاق توافقی
- اصل و کپی شناسنامه زن و مرد
- اصل و کپی کارت ملی زن و مرد
- اصل و کپی سند ازدواج
- گواهی عدم امکان سازش صادره از مرکز مشاوره خانواده
4. توافقات مهم در طلاق توافقی
- مهریه: زوجین می‌توانند درباره مهریه به توافق برسند که ممکن است شامل بخشیدن، دریافت کل یا بخشی از آن باشد. هر نوع توافق درباره مهریه باید در متن دادخواست ذکر شود.
- نفقه: زن و مرد باید در مورد نفقه گذشته و آینده توافق کنند. این موضوع ممکن است شامل بخشیدن نفقه، پرداخت مبلغ مشخص یا صرف نظر از آن باشد.
- حضانت فرزندان: طبق قانون، حضانت فرزندان تا سن 7 سالگی با مادر است و پس از آن، تصمیم‌گیری بر عهده دادگاه است. در طلاق توافقی، زوجین می‌توانند درباره حضانت و ملاقات فرزندان توافق کنند.
- جهیزیه: توافق درباره جهیزیه معمولاً شامل تعیین وضعیت وسایل زندگی مشترک است. در طلاق توافقی، زوجین می‌توانند بر سر مالکیت وسایل خانه به توافق برسند.
5. مزایای طلاق توافقی
- سرعت بیشتر: طلاق توافقی معمولاً در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به سایر انواع طلاق انجام می‌شود، زیرا نیازی به اثبات عسر و حرج یا طی مراحل دادرسی طولانی ندارد.
- کاهش تنش و استرس: چون زوجین از ابتدا درباره تمامی مسائل به توافق می‌رسند، از بروز اختلافات شدید و تنش‌های ناشی از دعاوی قضایی جلوگیری می‌شود.
- هزینه کمتر: هزینه‌های مرتبط با طلاق توافقی به دلیل کوتاه‌تر بودن مراحل دادرسی، کمتر از طلاق‌های دیگر است.
- حفظ حریم خصوصی: به دلیل کوتاه بودن روند قضایی، زوجین کمتر در معرض افشای اطلاعات شخصی خود قرار می‌گیرند.
6. معایب طلاق توافقی
- تصمیم‌گیری شتاب‌زده: گاهی زوجین در شرایط احساسی تصمیم به طلاق می‌گیرند که ممکن است بعدها از این تصمیم پشیمان شوند.
- توافق ناعادلانه: در برخی موارد، ممکن است یکی از طرفین تحت فشار یا تهدید، مجبور به پذیرش شرایط ناعادلانه شود. به همین دلیل، نظارت قاضی بر این توافقات اهمیت دارد.
- تأثیر بر فرزندان: اگرچه طلاق توافقی تنش کمتری دارد، اما همچنان می‌تواند بر روحیه و وضعیت روانی فرزندان تأثیر منفی بگذارد.
7. نکات مهم در طلاق توافقی
- زوجین باید قبل از تصمیم‌گیری درباره طلاق توافقی، از مشاوره‌های تخصصی حقوقی و روان‌شناختی بهره‌مند شوند.
- تمام توافقات زوجین درباره مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و سایر مسائل باید به صورت مکتوب و شفاف ثبت شود.
- هرگونه توافقی که برخلاف مصلحت فرزندان باشد، توسط دادگاه رد خواهد شد.
- در صورت عدم توافق در هر یک از موارد (مانند مهریه یا حضانت)، طلاق توافقی ممکن است به طلاق غیرتوافقی تبدیل شود.
8. هزینه‌های طلاق توافقی
هزینه‌های طلاق شامل هزینه ثبت دادخواست، هزینه مشاوره‌های اجباری، هزینه‌های دادرسی و حق‌الزحمه وکیل (در صورت استفاده از وکیل) می‌باشد. این هزینه‌ها بسته به شهر، منطقه و شرایط هر پرونده متفاوت است.
هزینه‌های طلاق توافقی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله حق‌الوکاله وکیل، هزینه‌های دادرسی و ثبت دادخواست، هزینه‌های مربوط به آزمایش عدم بارداری (برای زنان) و هزینه‌های ثبت طلاق در دفترخانه. در ادامه به تفکیک این هزینه‌ها را توضیح می‌دهم:
1. هزینه دادرسی (هزینه ثبت دادخواست)
- این هزینه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می‌شود و مبلغ آن به صورت سالانه تغییر می‌کند. در سال ۱۴۰۳، این مبلغ بر اساس نوع دادخواست و شعبه دادگاه متغیر است.
2. حق‌الوکاله وکیل
- اگر هر یک از طرفین (زن یا مرد) یا هر دو بخواهند وکیل بگیرند، هزینه‌های وکالت جداگانه محاسبه می‌شود.
- حق‌الوکاله وکیل برای طلاق توافقی بسته به تجربه و شهرت وکیل، میزان اختلافات طرفین و سرعت انجام کار متفاوت است.
- برخی وکلا، به دلیل سهولت و سرعت بیشتر در طلاق، حق‌الوکاله کمتری دریافت می‌کنند.
3. هزینه آزمایش بارداری (برای زن)
- زن باید آزمایش عدم بارداری بدهد که در مراکز بهداشت یا آزمایشگاه‌های طرف قرارداد دادگاه انجام می‌شود.
- هزینه این آزمایش .
- اگر زن یائسه یا باردار باشد، نیازی به این آزمایش نیست.
4. هزینه ثبت طلاق در دفترخانه طلاق
- پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، طلاق باید در دفاتر رسمی طلاق ثبت شود.
- هزینه ثبت طلاق، حق‌الزحمه دفترخانه و هزینه‌های جانبی مانند صدور سند طلاق است. این هزینه معمولاً متغیر است.
5. هزینه‌های دیگر (در صورت وجود)
- اگر برای تعیین تکلیف مهریه، حضانت فرزندان، نفقه و سایر موارد نیاز به توافق‌های جداگانه باشد، ممکن است هزینه‌های بیشتری (مانند هزینه مشاوره خانواده) ایجاد شود.
- در برخی موارد، زوجین باید به مشاوره‌های اجباری مراجعه کنند که هزینه آن نیز باید پرداخت شود.
چگونه هزینه‌ها را کاهش دهیم؟
- عدم استفاده از وکیل: اگر زوجین بتوانند مراحل طلاق توافقی را بدون وکیل انجام دهند، هزینه‌های وکالت حذف می‌شود، اما این کار زمان بیشتری می‌برد.
- توافق کامل زوجین: اگر در مورد مهریه، نفقه، حضانت و سایر مسائل توافق وجود داشته باشد، هزینه‌ها و زمان به شدت کاهش پیدا می‌کند.
- استفاده از دفاتر مشاوره: گاهی اوقات مراکز مشاوره خانواده به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنند.
9. نقش وکیل در طلاق توافقی
اگرچه حضور وکیل در طلاق الزامی نیست، اما حضور وکیل می‌تواند به تسهیل و تسریع روند طلاق کمک کند. وکیل می‌تواند زوجین را در جلسات مشاوره، تنظیم دادخواست و حضور در دادگاه همراهی کند و از حقوق آن‌ها دفاع نماید.
10. نتیجه‌گیری
طلاق توافقی یکی از ساده‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و کم‌تنش‌ترین روش‌های جدایی برای زوجینی است که به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه زندگی مشترک برایشان ممکن نیست. این نوع طلاق به دلیل کوتاه بودن فرایند دادرسی و عدم نیاز به اثبات دلایل طلاق، مورد استقبال زوجین بسیاری قرار گرفته است. با این حال، توصیه می‌شود زوجین قبل از تصمیم‌گیری نهایی از مشاوره‌های حقوقی و روان‌شناختی بهره‌مند شوند تا اطمینان حاصل کنند که این تصمیم در بلندمدت نیز برای آن‌ها و فرزندانشان مناسب خواهد بود.